104 χρόνια από την απελευθέρωση των Ιωαννίνων

Η συμβολή του Νικολάκη Εφέντη στην απελευθέρωση των Ιωαννίνων
Συμπληρώθηκαν σήμερα 104 χρόνια από την απελευθέρωση των Ιωαννίνων από τον Τουρκικό ζυγό. 483 χρόνια σκλαβιάς ήτανε πολλά. Η Ελλάδα στις 5 Οκτωβρίου του 1912 κήρυξε τον πόλεμο κατά της Τουρκίας. Έπειτα από πολιορκία τεσσάρων μηνών και πολύνεκρες μάχες, το πρωί της 21ης Φεβρουαρίου 1913 ο Ελληνικός στρατός απελευθέρωσε τα Γιάννενα από τον τουρκικό ζυγό.
 
Η νίκη (κλειδί) της απελευθέρωσης, όχι μόνο των Ιωαννίνων αλλά και ολόκληρης της Ηπείρου, ήταν η τετραήμερη μάχη του Μπιζανίου. Η διοίκηση της στρατιάς Ηπείρου στα μέσα Ιανουαρίου του 1913, έθεσε σε εφαρμογή το σχέδιο παραπλάνησης με βολές πυροβολικού και επιθέσεις μονάδων πεζικού. Εξαιτίας της φυσικής ιδιαιτερότητας της περιοχής Μπιζανίου, ο Ελληνικός στρατός με έναν κυκλωτικό ελιγμό κατάφερε να κυκλώσει τα τουρκικά στρατεύματα αιφνιδιάζοντας τον αντίπαλο και αναγκάζοντας τον Εσάτ Πασά, αρχηγό του τουρκικού στρατού, σε άμεση παράδοση της περιοχής.

Το πρωί της 21ης Φεβρουαρίου του 1913 ο Ελληνικός στρατός με επικεφαλής το διάδοχο Κωνσταντίνο εισέρχεται νικητής και τροπαιοφόρος στα Γιάννενα. Οι κάτοικοι της πόλης ξεχύνονται στους δρόμους όπου με χορούς, τραγούδια αλλά και με δάκρυα στα μάτια εκδηλώνουν τη χαρά τους.
 
ΝΙΚΟΛΑΚΗ ΕΦΕΝΤΗΣ
Ήταν ο άνθρωπος που συνέβαλε αποφασιστικά στην εκπόρθηση των οχυρών του Μπιζανίου από τον Ελληνικό στρατό.
 
Πέρα από την στρατιωτική ηγεσία, που οργάνωσε όλο το σχέδιο της επίθεσης, αλλά και την ακατάλυτη ψυχή του Έλληνα στρατιώτη, που κατέληξε στο θρίαμβο της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων, σπουδαίο ρόλο έπαιξε και η βοήθεια απλών Ελλήνων, που με τις πληροφορίες που έδιναν μέσα από τα κέντρα αποφάσεων των τούρκων διευκόλυναν τα μέγιστα τα σχέδια του Ελληνικού στρατού ώστε να φτάσει στην περιφανή νίκη. Ένας απ’ αυτούς ήταν και ο Νικολάκη Εφέντης. Δυστυχώς λίγοι Έλληνες γνωρίζουν για την τεράστια εθνική προσφορά του.
 
Ο Νικολάκη Εφέντης, του οποίου το πραγματικό όνομα, κατά πάσα πιθανότητα, ήταν Νικόλαος Μιζανιόγλου, ανήκε στους πολλούς Ρωμαίικης καταγωγής αξιωματικούς του τουρκικού στρατού στα Γιάννενα και υπηρετούσε ως λοχαγός του Μηχανικού. Ήταν συνεργάτης του Γκολτς Πασά κατά την κατασκευή των οχυρών του Μπιζανίου και μετά του ανατέθηκε η συντήρησή του. Όταν στα τέλη Ιανουαρίου του 1913 ο Ελληνικός στρατός αποφάσισε την οριστική γενική επίθεση για την πτώση του Μπιζανίου είχε ένα μεγάλο πρόβλημα σχετικά με τα απόρθητα οχυρά. Έπρεπε, λοιπόν, οι Ελληνικές μυστικές υπηρεσίες να πληροφορηθούν την ακριβή θέση, την κατασκευή και επάνδρωση των οχυρών για να μπορέσουν να πετύχουν την κατάληψη. Έτσι έγινε μία μυστική σύσκεψη στη Μητρόπολη των Ιωαννίνων μεταξύ του Μητροπολίτη Γερβάσιου και των Γιαννιωτών Νικολάου Χαντέλη και του Αθανασίου Τσεκούρα. Ο Τσεκούρας ανέλαβε να εντοπίσει τον Νικολάκη Εφέντη. Εκείνος δέχτηκε υπακούοντας στη φωνή της πατρογονικής Ρωμαίικης καταγωγής του, αλλά και στη σαφή εντολή του Μητροπολίτου Γερβασίου και μέσα στο σπίτι του Ιωάννη Λάππα παρέδωσε τα σχέδια των οχυρών.
 
Η μεγάλη σημασία της ηρωικής αυτής πράξης του Νικολάκη Εφέντη είναι ανυπολόγιστη. Όταν συνελήφθη ως αιχμάλωτος από τον Ελληνικό στρατό και τον παρουσίασαν στον αρχιστράτηγο διάδοχο, αυτός τον ρώτησε τι θέλει ως αντάλλαγμα για τη μεγάλη του προσφορά. Εκείνος του απάντησε «απολύτως τίποτα» παρά μόνο να μείνει απολύτως μυστική η ηρωική πράξη του και «δια της ανταλλαγής των αιχμαλώτων» να επιστρέψει στη Σμύρνη, όπου κατοικούσε η οικογένειά του. Δυστυχώς το τέλος του Νικολάκη Εφέντη ήταν τραγικό. Ένας δημοσιογράφος αποκάλυψε στην εφημερίδα του τη δράση του και τη βοήθεια που προσέφερε στον Ελληνικό στρατό. Οι Τούρκοι το πληροφορήθηκαν και μόλις αποβιβάστηκε στη Σμύρνη τον συνέλαβαν και ύστερα από φρικτά βασανιστήρια, τον εκτέλεσαν. Ίδια τύχη είχαν και όλα τα μέλη της οικογένειάς του, τα οποία επίσης θανατώθηκαν… Ο Θεός να αναπαύσει τις ψυχές τους.
 
«Τα πήραμε λοιπόν τα Γιάννενα, μάτια πολλά το λένε όπου γελούν και κλαίνε…». Τότε από χαρά και συγκίνηση, σήμερα από αναισθησία και μιζέρια.104 χρόνια μετά, εδώ στα Γιάννενα και όσα χρόνια μετά στις λοιπές περιοχές της Ελληνικής επικράτειας, πόσο ελεύθεροι είμαστε; Πως αξιοποιήσαμε την ελευθερία μας και τι θα παραδώσουμε στις επόμενες γενιές; Γραικυλιστάν, ψευτορωμαίικο ή Ρωμηοσύνη; Στο χέρι σου είναι να σκύψεις το σβέρκο και να αρθρώσεις για άλλη μια φορά Yes man ή ναυπακούσεις στη φωνή της πατρογονικής Ρωμαίικης καταγωγής σου και να αποτινάξεις τον φράγκικο σήμερα «ζυγό» μαζί με τους κοτζαμπάσηδές του και να ανταμώσεις πάλι τη «Δόξα τη παλιά τη Μεγάλη».
 
Αθανάσιος Ι. Μαργαρίτης
Υποψήφιος με την «ΚΟΙΝΩΝΙΑ»
στον Νομό Ιωαννίνων
Εκτύπωση